To Ηλεκτρονικό Τσιγάρο

Επιστήμη και Αρχές

Παρόλο που ήμουν αθλητής, καπνίζω από 14 ετών. Στα 23 σταμάτησα το τσιγάρο και άρχιζα να καπνίζω αποκλειστικά και μόνον πίπα, μία συνήθεια (ή εξάρτηση) που διατηρώ μέχρι και σήμερα που είμαι 64.

Τέσσερις μήνες πριν, βρεθήκαμε ένα βράδυ με το φίλο μου τον Πάνο. Κάπνιζε σα φουγάρο. Αφού πέρασε ώρα παρατήρησα ότι,  αυτό που κάπνιζε δεν ήταν ούτε τσιγάρο ούτε πίπα. Ήταν ένα μαύρο μεταλλικό αντικείμενο μήκους 15 εκατοστών περίπου, που έμοιαζε με μια μακριά πίπα τσιγάρου μαύρου χρώματος. Δεν έβγαζε φλόγα, αλλά έβγαζε μπόλικο καπνό.

Ο Πάνος μου εξήγησε ότι αυτό είναι το ηλεκτρονικό τσιγάρο. Δεν περιέχει ταμπάκο. Ο καπνός που βγαίνει από αυτό το μηχάνημα είναι ατμός. Η κατασκευή είναι απλή: Υπάρχει ένας βραστήρας. Αυτός ονομάζεται «ατμοποιητής». Πάνω στο βραστήρα βάζουμε ένα τσουκάλι με λάδι. Αυτό είναι το «επιστόμιο»: Περιέχει το λάδι και εφαρμόζει στο πάνω μέρος του ατμοποιητή. Βέβαια, για να μπορεί ο βραστήρας να βράσει το λάδι ώστε να κάνει ατμό, χρειάζεται μια γκαζιέρα. Αυτό είναι και το τρίτο κομμάτι του ηλεκτρονικού τσιγάρου: Μια κυλινδρική μπαταρία που εκτελεί χρέη γκαζιέρας. Πατάς λοιπόν ένα κουμπί που έχει πάνω της η μπαταρία, ρουφάς από το επιστόμιο, από το στόμα σου βγαίνει ατμός και ...ξεχαρμανιάζεις.

Μου έδωσε και δοκίμασα. Μ' έπιασε βήχας. Στη δεύτερη δεν έβηξα. Η τρίτη ήταν εντάξει.

- Δεν έχει όμως τη μυρωδιά που έχει ο καπνός της πίπας μου.

- Έχει όποια μυρωδιά θέλεις. Από μήλο μέχρι σοκολάτα ή βαρύ σέρτικο καπνό.

- Και τα στερητικά της νικοτίνης πώς αντιμετωπίζονται;

- Είναι απλό: Το λαδί μπορεί να περιέχει 0, 9% ή 18% νικοτίνη.

Έτσι, άρχισα να καπνίζω το ηλεκτρονικό τσιγάρο που προσωπικά το ονομάζω «ναργιλεδάκι». Αρχικά κάπνιζα λάδια με περιεκτικότητα 9% νικοτίνης. Μετά από λίγες μέρες, η πίπα άρχισε να μου λείπει. Είπα λοιπόν να κάνω έναν συνδυασμό: Να καπνίζω το ναργιδελάκι μου με 0 νικοτίνη και με αρώματα μήλου, ροδάκινου, καφέ κ.λπ. και τη νικοτίνη να την παίρνω απ' τον καπνό της πίπας. Αποτέλεσμα: Από τις 20 Σεπτεμβρίου 2011 μέχρι σήμερα έχουν περάσει πάνω από 4 μήνες. Από εκεί που κατανάλωνα 15 σακουλάκια καπνού πίπας το μήνα καταναλώνω 4! Ζήτω λοιπόν το ναργιλεδάκι! (Άσε που, προς το παρόν, είναι και πολύ φθηνότερο).

Η Ανατροπή

Το ναργιλεδάκι είχε αρχίσει να διαδίδεται ραγδαία. Το διαπίστωσα από τους επισκέπτες μου. Αρκετοί απ' αυτούς κάπνιζαν ναργιλεδάκια. Υπήρχε επίσης μια ακόμα διάσταση: Το ναργιλεδάκι δεν καίει καπνό. Δεν καπνίζει. Ατμίζει. Συνεπώς μπορείς να το καπνίζεις παντού. Ακόμα και μέσα στο μετρό.

Φαντάζεσαι τι πλήγμα είναι αυτό για τις καπνοβιομηχανίες και τα επαγγέλματα με τα οποία έχουν αμοιβαία συμφέροντα; Κατ' αρχήν, όσο αυξάνεται η ζήτηση για τα ηλεκτρονικά τσιγάρα, τόσο πέφτει η ζήτηση για τα κανονικά τσιγάρα. Άσε που με το ηλεκτρονικό τσιγάρο (μέχρι πρότινος) πήγαινες παντού ενώ με τα συμβατικά τσιγάρα μπορούσες να πας μόνο όπου το κάπνισμα δεν απαγορευόταν. Η οικονομική ζημιά για τις καπνοβιομηχανίες ήταν μεγάλη.  Άρα κάτι έπρεπε να γίνει.

Σ' αυτές τις περιπτώσεις οι εταιρείες απευθύνονται σε νομικούς επιστήμονες και σε επιστήμονες ιατρικών ερευνών οι οποίοι χρειάζεται να έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό: Να είναι εξαγοράσιμοι! Είναι ικανοί μέσα από σοφιστείες να σου κάνουν το μαύρο άσπρο.

Πρώτα ξεκίνησαν οι νομικοί. Προσέξτε σκεπτικό: Μπορεί κάποια λάδια του ηλεκτρονικού τσιγάρου να μην περιέχουν νικοτίνη, μπορεί όμως και να περιέχουν από 9% έως και 18% νικοτίνης. Συνεπώς, αν το καπνίζεις σε δημόσιους χώρους ...επηρεάζεις τη δημόσια υγεία. Έτσι, μ' αυτό το σκεπτικό, μέσα σε χρόνο μηδέν το ναργιλεδάκι έχασε το προνόμιο να κυκλοφορεί παντού και επιτρέπεται μόνον εκεί που επιτρέπεται το κάπνισμα.

Μετά πήραν τη σκυτάλη οι ...επιστήμονες: Μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα άρχισαν ν' ανακοινώνουν ότι το ναργιλεδάκι μπορεί να είναι επικίνδυνο για την υγεία. Δεν γνωρίζουμε (κατά την άποψή τους) κατά πόσον οι αναθυμιάσεις από το λάδι είναι επιζήμιες για τους πνεύμονες ακόμα κι αν δεν περιέχουν νικοτίνη. Η αλήθεια είναι ότι με τους νόμους των πιθανοτήτων μπορεί να ισχύει κάτι τέτοιο. ΟΜΩΣ: Πώς βγήκανε τόσο γρήγορα αυτά τα συμπεράσματα; Με αυτούς τους «επιστήμονες» τα παίρνω στο κρανίο :

- Για σταθείτε ρε παιδιά: 10 χρόνια πριν άρχισαν οι πρώτες (κλινικές και ερευνητικές) ενδείξεις ότι τα κινητά τηλέφωνα αυξάνουν την πιθανότητα να δημιουργηθούν όγκοι στον εγκέφαλο. Γιατί τότε είπατε ότι τα συμπεράσματα είναι πρόωρα και ότι χρειάζονται 10 χρόνια ώστε ν' αποφανθείτε οριστικά; Σας έπιασε το ...επιστημονικό; Τώρα, γιατί δεν λέτε ότι χρειάζονται 10 χρόνια για ν' αποδειχθεί ότι το ναργιλεδάκι κάνει κακό στους πνεύμονες; Πώς έγινε και μέσα σε λίγους μήνες βγάλατε ανακοινώσεις; Η εξήγηση είναι μία: Σας χρηματοδοτούν μεγάλες εταιρείες. Αυτές σας χρηματοδοτούν. Εσείς χρηματοδοτείστε.

Καθώς τα γράφω αυτά, μου έρχεται στο νου ο Jacob Bronowski (1908-1974). Είχε γράψει ένα μικρό βιβλιαράκι με τίτλο Science and Human Values (Η επιστήμη και οι ανθρώπινες αξίες). Εκεί θέτει πολλά φιλοσοφικά ερωτήματα στους επιστήμονες. Όλα έχουν να κάνουν μ' έναν κοινό παρονομαστή: Εξαγοράζονται; Ο Μέγας Ναπολέων έλεγε «κάθε άνθρωπος έχει μια τιμή». Η «τιμή» είναι πάντα ποσοτικά και ποιοτικά σχετική. Ο ένας εξαγοράζεται για χρήμα, ο άλλος για εξουσία, ο τρίτος για φήμη και πάει λέγοντας.

Γιατί έγινες γιατρός; Για να πλουτίσεις; Για να σε φωνάζουν «γιατρέ» και να τονώνεται η αυτοπεποίθησή σου; Ή για ν' ανακουφίζεις τον κόσμο από την αρρώστια και τον πόνο;  

Επανέρχομαι στο θέμα του ηλεκτρονικού τσιγάρου: Μέσα σ' ένα σχετικά μικρό χρονικό διάστημα το έβγαλαν «επικίνδυνο» για την υγεία. Επικίνδυνο σε σύγκριση με τι; Με τον καπνό που - εκτός από νικοτίνη - περιέχει βενζόλιο, νιτροζαμίνες, φορμαλδεΰδη και υδροκυάνιο;

Θα κλείσω αυτό το άρθρο μ' έναν διάλογο ο οποίος είναι δημιούργημα της φαντασίας μου, αλλά δείχνει τι θα πει «εξαγορασμένος» επιστήμων. Ο «επιστήμων» είναι πρόεδρος μιας επιτροπής φαρμακευτικής δεοντολογίας: Μ' άλλα λόγια, αποφασίζει πότε ένα φάρμακο είναι ασφαλές να κυκλοφορήσει στην αγορά. Του τηλεφωνάει ο πρόεδρος μιας φαρμακευτικής εταιρείας με τον οποίο είναι χρόνια διαπλεκόμενοι.

- Γιάννη πριν λίγο καιρό κυκλοφόρησε η εταιρεία μας ένα νέο μυοχαλαρωτικό ψυχοφάρμακο το Iremex.

-  Το ξέρω Παύλο μου. Το παίρνει κι η γυναίκα μου.

- Άκου λοιπόν: Οι ανταγωνιστικές εταιρείες έχουν πληρώσει κάποιους λεχρίτες οι οποίοι ισχυρίζονται ότι ανάμεσα στις άλλες παρενέργειες είναι ότι χαλαρώνει το γυναικείο στήθος.

- Της γυναίκας μου ήταν χαλαρό απ' την ημέρα που τη γνώρισα.

- Ναι Γιάννη μου, αλλά καταλαβαίνεις τι θα γίνει αν μπει αυτό το στοιχείο στο χαρτάκι που γράφει τις παρενέργειες του φαρμάκου;

- Θα πέσουν οι πωλήσεις.

- Ακριβώς! Μπορείς να κάνεις τίποτα;

- Πόσον καιρό κυκλοφορεί τοπ φάρμακο.

- Ενάμιση χρόνο, αλλά στην Ελλάδα 6 μήνες.

- Και σε ενάμιση χρόνο βγάλανε συμπέρασμα;!

- Ναι βρε Γιάννη !

- Αυτό είναι απαράδεκτο! Πρέπει να υπάρξει τουλάχιστον μια πενταετία ώστε να γραφτεί τέτοια παρενέργεια στο χαρτάκι.

- Θα το φροντίσεις Γιάννη;

- Βέβαια! Το επιβάλει το επιστημονικό καθήκον.

- Να 'σαι καλά Γιάννη μου. Δηλαδή το κυκλοφορώ ελεύθερα.

- Βέβαια Παύλο μου. Για πέντε χρόνια τουλάχιστον.

Εννοείται ότι ο κύριος Γιάννης που είναι αυστηρά «επιστήμων» θα πάρει και τα ποσοστά του από τις πωλήσεις της ερχόμενης πενταετίας.

Δεν ξέρω αν το ναργιλεδάκι θα μου κάνει, μέσα σε λίγους μήνες, ζημιές στους πνεύμονες που δεν κατάφεραν να μου δημιουργήσουν  41 καπνίσματος πίπας. Αν συμβεί θα είμαι ο πρώτος που θα το δηλώσω (πριν πεθάνω).