Το τέλος της ...Οδύσσειας

Στο Samutaikan, τη σχολή των πολεμικών τεχνών, τα πράγματα δεν πήγαιναν καλά: Με τον άλλο εκπαιδευτή στο Καράτε είχαμε πολλές διαφορές. Από θέματα τεχνικής μέχρι συγκρούσεις για το ποιος από τους δύο έχει καλύτερη επαφή με τους μαθητές. Αυτό, μοιραία οδήγησε σε σύγκρουση και, κάποια στιγμή, ο άλλος εκπαιδευτής αποχώρησε. Τον ακολούθησαν πολύ λιγότεροι μαθητές απ’ όσους έμειναν. Και όσοι έμειναν ήταν κατά 80% φοιτητές.

O ιδιοκτήτης της σχολής είχε σχέση με μια όμορφη χωρισμένη κοπέλα που την έλεγαν Μαριάννα. Πράσινο μάτι και μαύρο μαλλί. Την έβλεπα που ερχόταν κάποιες φορές και παρακολουθούσε την προπόνηση, αλλά πέρα από μια τυπική σύσταση δεν είχαμε μιλήσει ποτέ. Κάποια στιγμή χωρίσανε.

Πέντε μήνες μετά, τη συνάντησα εντελώς τυχαία έξω από έναν θερινό κινηματογράφο που υπήρχε δίπλα στο σπίτι μου. Είχαμε πάει και οι δύο να δούμε το έργο και ήμασταν και οι δύο μόνοι μας. Ο έρωτας ήταν αμοιβαίος και κεραυνοβόλος. Με περνούσε 2 χρόνια. Ήταν η πρώτη φορά που δημιουργούσα «σοβαρό δεσμό». Όπως καταλαβαίνεις, ήταν δύσκολο πια να παραμείνω στο Samuraikan... Έτσι, με την ενθάρρυνση των μαθητών μου και τη στήριξη της Μαριάννας πήραμε την απόφαση να φύγουμε και να κάνουμε όλοι μαζί μια καινούργια και ανεξάρτητη σχολή.

Έτσι δημιουργήθηκε η A.K.D.A (Athens Karate Do Association). Ήταν ένας ερασιτεχνικός σύλλογος που αποτελείτο κατά 80% από φοιτητές. Τα πήγαμε περίφημα. Μέχρι που το 1970, μετά από μία επίδειξη που κάναμε, η A.K.D.A. ανέλαβε τη διδασκαλία του Καράτε στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Ήταν η πρώτη φορά που το Καράτε έμπαινε σε ανώτατο εκπαιδευτικό ίδρυμα στην Ελλάδα!

Από και πέρα η A.K.D.A έζησε μια χρυσή εποχή. Γέμισε από σπουδαστές του Πολυτεχνείου και του πανεπιστημίου και, άρχισε να προσελκύει και νέους επιστήμονες. Η A.K.D.A. δεν ήταν ένας απλός σύλλογος Καράτε. Ήταν πάνω απ’ όλα μια όαση ελεύθερης έκφρασης μέσα στα χρόνια της δικτατορίας. Βέβαια, όλο και κάποιον «σπιούνο» είχαμε, αλλά από τη μια τους αναγνωρίζαμε εύκολα, και απ’ την άλλη δεν κάναμε τίποτα παράνομο. Άσε που τους κερδίζαμε και γινόντουσαν «δικοί μας». Ας ξαναγυρίσουμε όμως στην εποχή που ξεκινούσε η A.K.D.A.

Ο πατέρας μου είχε πάρει στα σοβαρά την πρόθεσή μου να σπουδάσω. Όλο εκείνο το διάστημα που εγώ ήμουν αφοσιωμένος στην A.K.D.A, τη Μαριάννα και τη βραδινή παρέα, εκείνος έψαχνε για το μέλλον μου. Κάποια μέρα μου είπε την καλή είδηση: Στην Αμερικάνικη αεροπορική βάση του Ελληνικού, υπήρχε ένα παράτημα του πανεπιστημίου του Maryland. Ο σκοπός της ύπαρξής του ήταν να δίνει την ευκαιρία στους στρατευμένους να σπουδάσουν ή να συνεχίσουν τις σπουδές τους. Τα κριτήρια για να μπεις ήταν συγκεχυμένα: Κατά βάση, έπρεπε να περάσεις ένα τεστ που αποτελούσε κριτήριο εισαγωγής στ’ Αμερικάνικα πανεπιστήμια για εκείνη την εποχή και, φυσικά να έχεις τη δυνατότητα να πληρώνεις τα μαθήματα.

Αυτό το τεστ δεν είχε μια απόλυτα σταθερή βάση κάτω από την οποία δεν μπορούσες να μπεις σε ανώτατο εκπαιδευτικό ίδρυμα. Κάθε Αμερικάνικο πανεπιστήμιο έβαζε τη βάση όπου ήθελε. Για παράδειγμα, μπορεί ένα πανεπιστήμιο σαν το Χάρβαρντ να έβαζε τη βάση στο 80 (με άριστα το 100) ενώ, κάποιο άλλο, να την έβαζε στο 30. Το συγκεκριμένο παράρτημα είχε (για ευνόητους λόγους) τη βάση αρκετά χαμηλά.

 Έλεγαν ότι το παράρτημα αυτό δεν ήταν διαθέσιμο σε Έλληνες υπηκόους. Εγώ είχα μπει ως ...Αιγύπτιος υπήκοος. Όμως, είχε ένα σωρό Έλληνες. Πολλοί απ’ αυτούς ήταν παιδιά στρατιωτικών (υπήρχε δικτατορία τότε). Οι υπόλοιποι είχαν καταλήξει εκεί με απροσδιόριστα κριτήρια. Πάντως και η Μαριάννα μπήκε μαζί μου στο Πανεπιστήμιο και τα πρώτα μαθήματα τα παρακολουθήσαμε παρέα. Τι σπουδάζαμε; Πολιτικές επιστήμες...

Για να πάρεις πτυχίο έπρεπε να περάσεις συνολικά 40 μαθήματα. Δέκα μαθήματα το χρόνο. Κάθε μάθημα κόστιζε 55 δολάρια. Η παρακολούθηση των μαθημάτων ήταν υποχρεωτική. Κάθε μάθημα ήταν δύο βράδια την εβδομάδα για 3 ώρες. Ήταν η πρώτη φορά που ερχόμουν σε άμεση επαφή με το αμερικάνικο εκπαιδευτικό σύστημα. Εντυπωσιάστηκα. Οι καθηγητές ήταν τόσο προσιτοί στους φοιτητές που, σχεδόν ήμασταν φίλοι. Τα μαθήματα είχαν μια λογική. Ήταν κατανοητά. Τα βιβλία εξαιρετικής ποιότητας και γραμμένα απλά και κατανοητά. Γινόταν αμέσως αισθητό ότι ήσουν σ’ ένα πανεπιστημιακό χώρο που ο σκοπός του ήταν να σε διευκολύνει να μάθεις πράγματα.

Υπήρχε επίσης ακόμη ένα καλό. Δεν υποχρεωνόσουν να δεσμευτείς από την αρχή όσον αφορά στο τι θα σπουδάσεις. Υπήρχαν κάποια υποχρεωτικά μαθήματα που έπρεπε να τα πάρεις ό,τι κι αν αποφάσιζες να σπουδάσεις. Ήταν γύρω στα 15 με 20. Από εκεί και πέρα, διάλεγες πού θα εστιάσεις. Αυτό σημαίνει πως αυτό το εκπαιδευτικό σύστημα δεν σε δέσμευε ν’ αποφασίσεις πρόωρα. Σου έδιναν την ευκαιρία να εκτεθείς για 2 σχεδόν χρόνια σε διάφορα μαθήματα και μετά ν’ αποφασίσεις.

Ήμουν πολύ ευτυχισμένος που σπούδαζα στο πανεπιστήμιο το Maryland. Παρακολουθούσα τα μαθήματα, διάβαζα με κέφι και περνούσα τις εξετάσεις με καλούς βαθμούς. Παράλληλα ο σύλλογος του Καράτε πήγαινε μια χαρά. Το μόνο που δεν πήγαινε καλά ήταν η σχέση μου με τη Μαριάννα: Μου είχε βάλει τα δύο πόδια σ’ ένα παπούτσι! Μέχρι και στην AKDA, μπορεί εγώ να ήμουν ο «διευθύνων εκπαιδευτής», αλλά ο πραγματικός «διευθύνων» ήταν η Μαριάννα. Έτσι σε 1,5 χρόνο έφυγα απ’ τη σχέση. Η συνέπεια ήταν να εγκαταλείψει η Μαριάννα το πανεπιστήμιο. Εγώ, φυσικά, συνέχισα.

Στο τέλος του πρώτου έτους ένα υποχρεωτικό μάθημα που έπρεπε να πάρω ήταν η Εισαγωγή στην Ψυχολογία. Η καθηγήτρια ήταν μια Ελληνίδα με Ph. D. Μια γλυκιά γυναίκα γύρω στα 50 με γκρίζα μαλλιά. Την έλεγαν Βάσω Βασιλείου. (Αργότερα κατάλαβα ότι ήταν μία από τις μεγάλες μορφές στον πρωτόγονο τότε χώρο της ψυχολογίας στην Ελλάδα).

Είδα την καθηγήτρια, έπιασα στα χέρια μου και το βιβλίο που έπρεπε να διαβάσουμε για το μάθημα και είπα: «Εδώ είμαστε»! Ήταν μια αίσθηση πολύ παρόμοια μ’ εκείνην που είχα όταν συνάντησα για πρώτη φορά τον δάσκαλό μου του Καράτε. (Σημειωτέον, εκείνο το βιβλίο το έχω ακόμα στη βιβλιοθήκη μου. Αν το δεις, θα συνειδητοποιήσεις πως τέτοια συγγράμματα στην Ελλάδα θα έχουμε μετά από 20 χρόνια! Δηλαδή, με βάση την Ελληνική πραγματικότητα, το βιβλίο αυτό (35 χρόνια πριν, ήταν 55 χρόνια μπροστά!). Έτσι, επί τέλους μετά από τρία χρόνια φοιτητικής περιπλάνησης, είχα βρει το δρόμο μου. Μάλιστα, αξίζει ν’ αναφέρω ότι μετ’ από ένα εξάμηνο, βαθιά μέσα μου γνώριζα ότι στην επιστήμη αυτή θα φτάσω μέχρι το διδακτορικό.

Μεταξύ 1967 και 1974, στην Ελλάδα είχαμε δικτατορία. Μια και η λέσχη του Καράτε αποτελείτο κατά 80% από φοιτητές και σπουδαστές, ήταν φυσικό μέσα εκεί να γίνονται ένα σωρό φιλοσοφικές και πολιτικές συζητήσεις. Έτσι, σιγά - σιγά η A.K.D.A έγινε κι ένας χώρος πνευματικής έκφρασης σε μια εποχή καταπίεσης. Ας δώσω ένα παράδειγμα:

Το 1973 πήγαμε με την ομάδα του Καράτε στο Πανευρωπαϊκό Πρωτάθλημα το οποίο γινόταν στο Teeside της Αγγλίας. Μείναμε αρχικά 4 μέρες στο Λονδίνο όπου παρακολουθήσαμε ένα 6ωρο καθημερινό πρόγραμμα εξαντλητικής προπόνησης και στη συνέχεια πήγαμε με πούλμαν στο Teeside.

Την εποχή εκείνη η μουσική του Μίκη Θεοδωράκη ήταν απαγορευμένη. Έτσι, με το που βρέθηκα στο Λονδίνο αγόρασα όλους τους δίσκους που είχε βγάλει εκείνη την περίοδο και τους έφερα στην Ελλάδα. Πώς; Τους χρησιμοποίησα για να διπλώσω τη στολή του Καράτε. Οι δίσκοι ήταν τυλιγμένοι μέσα στη στολή και η στολή ήταν τυλιγμένη με τη μαύρη ζώνη.

Μπορεί η μουσική του Θεοδωράκη να απαγορεύονταν, αλλά υπήρχαν στην Πλάκα της Αθήνας μερικές «αντιστασιακές» μπουάτ όπου ήταν δυνατόν ν’ ακούσεις και απαγορευμένα τραγούδια. Έτσι, θα έλεγα ότι οι μπουάτ και το τότε ονομαζόμενο «νέο κύμα», ήταν σίγουρα μία από τις αγάπες μου εκείνης της εποχής. Μην ξεχνάς ότι είχα αρχίσει και να μαθαίνω κιθάρα.

Ήταν ήδη 1972-73 όπου οι μηχανισμοί της δικτατορίας είχαν διαβρωθεί. Έτσι, ο ιδιοκτήτης της μπουάτ (υποτίθεται αντιστασιακός) λάδωνε τον ρουφιάνο της περιοχής ώστε να κάνει τα στραβά μάτια και (υποθέτω) μέσω του ρουφιάνου λάδωνε και την τοπική αστυνομία. Μ’ άλλα λόγια, η πατροπαράδοτη Ελληνική συνταγή η οποία αποδεικνύεται διαχρονική. Τα ίδια γίνονται σήμερα με τα ονομαζόμενα «ναρκωτικά». Το λέω αυτό, διότι έτσι όπως έχουν γίνει τα πράγματα, η έννοια της λέξης «ναρκωτικά» όπως την ορίζουμε στη σύγχρονη κοινωνία θα πει «παράνομες ουσίες». Έτσι όμως και δούμε τι κυκλοφορεί ανάμεσα στις νόμιμες ουσίες, θα καταλάβουμε πως μερικά από τα ονομαζόμενα σήμερα «ναρκωτικά» μπορεί να είναι πολύ πιο ήπια και ανώδυνα από τα νόμιμα! Παραδείγματα; Το αλκοόλ, τα ψυχοφάρμακα και (κυρίως) ο συνδυασμός τους.

Το υπνοδωμάτιό μου στην Κηφισίας 8 επικοινωνούσε με μια συρόμενη τζαμόπορτα με το σαλόνι. Έτσι, όταν η παρέα μεγάλωσε και το δωμάτιο δεν μας χωρούσε πια, ανοίξαμε τη τζαμόπορτα και κάναμε «κατάληψη» και στο σαλόνι. (Το δωμάτιο των γονιών μου ήταν στην άλλη άκρη του σπιτιού, και ποτέ δεν μας ενόχλησαν). Από κει πέρα, ξεκίνησαν και οι ποιητικές βραδιές. Συνήθως τα Σαββατόβραδα το σαλόνι μετατρεπόταν σε μπουάτ. Ο Φοίβος και ο Δημήτρης έπαιζαν κιθάρα. Μερικοί άλλοι κι εγώ, διαβάζαμε ποιήματα του Ρίτσου, του Καβάδια, του Πάμπλο Νερούντα, του Ναζίμ Χικμέτ, του Μαγικόβσκι και άλλων. Διαβάζαμε και κανένα δικό μας. Στις συγκεντρώσεις αυτές, εκτός από την παλιοπαρέα του δωματίου συμμετείχαν και παιδιά της A.Κ.D.A.

Όπως είπαμε, η A.K.D.A. ήταν μια πολύ κοινωνική λέσχη. Έτσι, την ώρα της προπόνησης μαζευόντουσαν οι φίλοι και παρακολουθούσαν την προπόνηση. Όπως είναι φυσικό, ανάμεσα στους φίλους υπήρχαν και φίλες. Έτσι, γνώρισα τη γυναίκα που 1,5 χρόνο αργότερα παντρευτήκαμε. Την έλεγαν Σοφία. Ήταν ένα χρόνο μικρότερή μου. Ο πατέρας της Κρητικός και η μητέρα της μία Αγγλίδα αρχαιολόγος η οποία έκανε χρόνια ανασκαφές στην Κρήτη. Η Σοφία ήταν το αντίθετο τής Μαριάννας: Εκεί που η Μαριάννα ήταν ικανή να μου ...βγάλει τα μάτια επειδή και μόνον με κοίταξε μια άλλη κοπέλα, η Σοφία χαιρότανε που άρεσα στις κοπέλες.

Την τελευταία φορά που είδα τη Σοφία ήταν τον Απρίλιο του 2006. Ήρθαν με τον 2ο σύζυγό της στο πάρτι που έκανα για την έκδοση του 20^ου μου βιβλίου. Κάποια στιγμή την ξεμονάχιασα στο μπαλκόνι και της είπα κάτι που το πιστεύω απόλυτα: «Αν ήταν να ζήσω τη ζωή μου ξανά απ’ την αρχή, πάλι εσένα θα διάλεγα. Άσχετο αν πάλι θα χώριζα. Αυτό δεν έχει να κάνει με σένα. Απλά, δεν έχω τις προδιαγραφές για γάμο».

Όμως, ο σκοπός αυτού του βιβλίου δεν είναι αυτοβιογραφικός. Τα όσα αναφέρω από τη βιογραφία μου έχουν σκοπό να με βοηθήσουν να θυμηθώ και να εντοπίσω τις «αγάπες» που είχα σε διάφορες εποχές της ζωής μου και να παρασύρω κι εσένα να κάνεις το ίδιο. Ας κάνουμε λοιπόν άλλη μία καταγραφή από τις αγάπες εκείνης της εποχής.

Έβδομη καταγραφή

Η A.K.D.A. σαν λέσχη.

Το πανεπιστήμιο.

Η ψυχολογία.

Η κιθάρα.

Οι μπουάτ και το νέο κύμα.

Οι ποιητικές βραδιές.