Τρίτη 12 Ιουλίου 2011

Η Επιγραφή


Δεν Ελπίζω Τίποτα
Δεν φοβάμαι τίποτα
Είμαι λέφτερος

Αυτή η επιγραφή, είναι γραμμένη πάνω στον τάφο του συγγραφέα Νίκου Καζαντζάκη. Αν ποτέ βρεθείς στο Ηράκλειο της Κρήτης, αξίζει να τον επισκεφθείς.

Δεν γνωρίζω αν η φράση αυτή γράφτηκε κατόπιν επιθυμίας του Καζαντζάκη ή αν ήταν επιλογή των δικών του. Ξέρω όμως, πως η φράση αυτή είναι δική του. Αυτό που μ’ απασχολεί εδώ, είναι κατά πόσο συμφωνώ.

Για μια σειρά ετών, συμφωνούσα με την επιγραφή για λάθος λόγο: Έλεγα πως, αν κατάφερνα να μη φοβάμαι τίποτα, δεν θα μπορούσε κανείς να υποτάξει τη θέλησή μου με το φόβο. Απ’ την άλλη, αν κατάφερνα να μην ελπίζω τίποτα, δεν θα μπορούσε κανείς να μ’ εξαγοράσει. Έτσι, αν τα κατάφερνα αυτά, θα ήμουν ελεύθερος ν’ ασκήσω την ελεύθερή μου θέληση.

Όμως, η γνώση της ζωής δεν είναι θεωρία. Είναι βιωματική εμπειρία μέσα από την πράξη. Μάλιστα, ο ίδιος ο Καζαντζάκης, κάπου έχει γράψει ότι «η ύψιστη μορφή θεωρίας, είναι η πράξη». Πάμε λοιπόν να εξετάσουμε το «δεν ελπίζω τίποτα» κ.λπ. μέσα από την πράξη.

Όλοι οι εξελιγμένοι ζωντανοί οργανισμοί, γεννιόμαστε με δύο εντολές: Η πρώτη, είναι να διατηρήσουμε όσο μπορούμε την ύπαρξή μας. Η δεύτερη, είναι να εξελισσόμαστε.

Η πρώτη εντολή, αποδεικνύεται από την κατασκευή του νευρικού μας συστήματος: Όταν απειληθούμε, ο οργανισμός μας αντιδρά είτε με φυγή είτε με επίθεση. Έτσι ο φόβος, δηλαδή το συναίσθημα που συνυπάρχει με τη φυγή, είναι μηχανισμός επιβίωσης. Ένας ζωντανός οργανισμός, δεν είναι δυνατόν να μη φοβάται – εκτός αν έχει καταντήσει... φυτό. Μ’ άλλα λόγια, οι μόνοι που δεν αισθάνονται ποτέ φόβο, είναι οι άνθρωποι που πάσχουν από αλεξιθυμία (δηλαδή ανικανότητα να έχουν συναισθήματα) και οι νεκροί!

Η δεύτερη εντολή, (που είναι να εξελισσόμαστε), κάνει την ελπίδα απαραίτητη προϋπόθεση. Δηλαδή, είναι αδύνατο να ελπίζεις, αν δεν έχεις περιθώρια εξέλιξης. Και ποιοι δεν έχουν περιθώρια εξέλιξης; Οι τέλειοι, οι άνθρωποι - «φυτά» και οι νεκροί. Τέλειοι άνθρωποι δεν είναι δυνατόν να υπάρξουν. Τέλειος, είναι «ο άνθρωπος που δεν επιδέχεται περαιτέρω εξέλιξης». Άνθρωπος, θα πει «εξελισσόμενος» διότι η λέξη προέρχεται από το «άνω θρόσκω» που θα πει «κοιτάζω προς τα πάνω». Μ’ άλλα λόγια «τέλειος άνθρωπος» θα πει ο «μη επιδεχόμενος περαιτέρω εξέλιξης εξελισσόμενος»...

Έτσι και οι δύο προϋποθέσεις ελευθερίας του Καζαντζάκη, δηλαδή η απουσία φόβου κι ελπίδας, αντιβαίνουν με τους νόμους της ζωής. Πιο πριν έγραψα πως «συμφωνούσα με την επιγραφή για λάθος λόγο». Μόνον ένας νεκρός μπορεί να είναι ελεύθερος με τον τρόπο που ορίζει την ελευθερία ο Καζαντζάκης. Τώρα συμφωνώ με την επιγραφή για το σωστό λόγο: Πιστεύω πως αυτό που γράφει ο τάφος είναι:

Είμαι νεκρός.
Γι’ αυτό είμαι ελεύθερος.


7 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

ίσως όμως και να εννοεί δεν φοβούμαι την κόλαση, δεν ελπίζω για παράδεισο άρα είμαι ελεύθερος να ζησω σαν άνθρωπος, με όλα τα ελλατώματα του χωρίς ενοχές και φόβους!!

Ανώνυμος είπε...

"Στη ζωή μου, οι πιο μεγάλοι μου ευεργέτες στάθηκαν τα ταξίδια και τα ονείρατα από τους ανθρώπους, ζωντανούς και πεθαμένους, πολύ λίγοι βοήθησαν τον αγώνα μου. Όμως, αν ήθελα να ξεχωρίσω ποιοί άνθρωποι άφηκαν βαθύτερα τ'αχνάρια τους στην ψυχή μου, ίσως να ξεχώριζα τρεις τέσσερεις: τον Όμηρο, τον Μπέρξονα, το Νίτσε και το Ζορμπά.
Ο πρώτος στάθηκε για μένα το γαληνό κατάφωτο μάτι- σαν το δίσκο του ήλιου- που φωτίζει με απολυτρωτικιά λάμψη τα πάντα, ο Μπέρξονας με αλάφρωσε από άλυτες φιλοσοφικές αγωνίες που με τυραννούσαν στα πρώτα νιάτα, ο Νίτσε με πλούτισε με καινούργιες αγωνίες και μ'έμαθε να μετουσιώνω τη δυστυχία, την πίκρα, την αβεβαιότητα σε περηφάνια κι ο Ζορμπάς μ΄έμαθε ν'αγαπώ τη ζωή και να μην φοβούμαι το θάνατο.
Λόγια του Νίκου Καζαντζ΄ακη

Ανώνυμος είπε...

ΒΡΕ ΚΑΛΕ ΜΟΥ ΠΙΝΤΕΡΗ !!!!!! Διαβάζω τα βιβλία σου (όσο κι όπως μπορώ) και βγάζω νόημα, βρίσκω άκρη, πάει ποιο κάτω εν πάση περιπτώσει ΟΛΑ ΜΙΑ ΧΑΡΑ ΚΙ ΟΠΩΣ ΤΑ ΖΗΤΗΣΑ! Τώρα με τούτο δω αγριεύτηκα η γυναίκα… (….αξίζει να τον επισκεφθείς.) άντε και πήγα. ! (….Είναι βιωματική εμπειρία μέσα από την πράξη.) ΤΙ ΛΕΣ ΔΗΛΑΔΗ ΤΩΡΑ ΥΠΑΡΧΕΙ ΒΙΩΜΑ ΧΩΡΙΣ ΠΡΑΞΗ? ΜΙΛΑΜΕ ΠΑΝΤΑ ΓΙΑ Β Ι Ω Μ Α . (….Μάλιστα, ο ίδιος ο Καζαντζάκης, κάπου έχει γράψει ότι «η ύψιστη μορφή θεωρίας, είναι η πράξη».) Ο ΑΕΙΜΝΗΣΤΟΣ ΚΑΙ ΜΟΝΑΔΙΚΟΣ ΚΑΙ ΟΛΑ ΤΑ ΚΑΛΑ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ήταν συγγραφέας έτσι? ΕΣΥ ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ ΣΩΣΤΑ? Να μην γράψω κάτι άλλο εδώ…. (…Μόνον ένας νεκρός μπορεί να είναι ελεύθερος με τον τρόπο που ορίζει την ελευθερία ο Καζαντζάκης.) ΑΝ ΘΥΜΑΜΑΙ ΚΑΛΑ ΟΙ ΛΕΞΕΙΣ ΟΡΙΖΟΥΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ ΖΩΝΤΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ. ΓΙΑ ΟΤΙ ΖΟΥΜΕ ΕΔΩ ΚΑΙ ΤΩΡΑ. ΣΤΟ …ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΘΑ ΔΟΥΜΕ ΤΙ ΜΕΛΗ ΓΕΝΕΣΤΕ. (….Τώρα συμφωνώ με την επιγραφή για το σωστό λόγο: Πιστεύω πως αυτό που γράφει ο τάφος είναι:…ΚΛΠ) και άντε να δεχτώ πως γράφεις γιό να αφυπνίσεις –ερευνήσεις ή κάτι άλλο ειδάλλως καλέ μου έχεις ανάγκη από ΠΙΝΤΕΡΗ ΚΑΙ Δ Ι Α Κ Ο Π Ε Σ !!!!!!!

Κατερίνα Μ. είπε...

έχω αισθανθεί ελεύθερη στιγμές που έχω πάει ενάντια στον φόβο μου. κι όταν έχω κάνει κάτι μόνη, ξεπερνώντας τις ελπίδες που εναπέθετα στον χρόνο, στους συνοδοιπόρους μου, στης δυναμική των άλλων.
Συμφωνώ στο ότι δεν είναι σύνηθες να μην αισθάνεται κανείς τον φόβο, αλλά με το να τον αρνείσαι την στιγμή που πάει να σε κυριεύσει ή τέλος πάντων, να μην τον αφήνεις να σε εμποδίσει προς εκείνο που θέλεις, ε αυτό είναι μια σπουδαία ελευθερία! είναι ο τοπος εκείνος όπου παίρνεις την εξέλιξη των πραγμάτων στα χέρια σου.
το ίδιο κι όταν δεν εξαρτάσαι από την ελπίδα. γιατί ελπίδα τι είναι; είναι η στιγμή αυτή που ο ίδιος αισθάνεσαι χωρίς μεγάλες δυνάμεις, χωρίς να μπορείς να δράσεις πάνω στα πράγματα και τότε ακριβώς περιμένεις από κάτι άλλο να σου διορθώσει την κατάσταση. άρα δεν αναλαμβάνεις την ευθύνη που έχεις μπροστά στα πράγματα.
Σε κάθε περίπτωση.... η ελευθερία θέλει τσαμπουκά!

Η Διατροφή Σήμερα είπε...

"Πέθανε πριν πεθάνεις για να μην πεθάνεις όταν πεθάνεις", μήπως ο μόνος τρόπος για να ζήσει κανείς ολοκληρωτικά είναι να "σκοτώσει" παρελθόν και μέλλον; Να σβήσει πεποιθήσεις, φόβους και προσδοκίες που του έβαλαν άλλοι στο μυαλό του και να ζήσει ολοκληρωτικά στο τώρα; Και αν ζήσει κανείς στο τώρα με όλο του το είναι χωρίς φόβους και προσδοκίες αυτό δεν θα του έδινε τρομερή αίσθηση ελευθερίας;

Μπλε Ρόδο είπε...

Επιτρέψτε μου να κάνω μια γλωσσολογική διόρθωση. Η λέξη άνθρωπος δεν προέρχεται απο το άνω θρόσκω που μας έμαθαν στα θρησκευτικά, αλλά από το ανδρωπός. δηλ. αυτός που έχει την όψη του ανδρα.

Ανώνυμος είπε...

Κυριε Πιντερη,το κειμενο σας με τιτλο " Η Επιγραφη"ειναι ακαταλληλο για ανηλικους καθε ηλικιας (!)